درباره شهرستان شاهین دژ

درباره شهرستان شاهین دژ

((موقعیت جغرافیایی و سوابق تاریخی شهرستان شاهین دژ))    

موقعیت جغرافیایی:

شاهین دژ یکی از شهرهای جنوب استان آذربایجان غربی است که در 60 کیلومتری جنوب شرق میاندوآب در 46 درجه و 31 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و در 46 درجه و 40 دقیقه عرض شمالی از خط استوا در کناره شرقی زرینه رود (جغاتو ) با ارتفاع 1360 متر از سطح دریا و مساحتی بالغ بر 2144 کیلومتر مربع قرار دارد . این شهرستان از طرف شمال ملکان ( از آذربایجان شرقی) و میاندوآب از جنوب به تکاب و از شرق به روستاهای تابعه مراغه و  قره آغاج و هشترود و از مغرب به بوکان محدود می شود شاهین دژتا سال1340 جزوشهرستان مراغه بوده که طبق تصویب نامه شماره 12/27370 در تاریخ 8/10/1339 جزو شهرستان میاندوآب گردید و در سال 1369 بر اساس مصوبات تقسیمات کشوری مستقل گشته و به عنوان شهرستان محسوب گردید.

آب و هوا و رودخانه ها:

با توجه به اینکه شاهین دژ در منطقه شمال و غرب فلات ایران واقع شده لذا از آب و هوای کوهستانی و معتدلی برخوردار است .که به لحاظ محصور بودن درمیان کوهها زمستانهای پر برف وتابستان های نسبتا گرمی راداراست . فصول چهارگانه طبیعت درچهره آن پدیدار است .این شهردارای چندین رودخانه فصلی ودائمی است که از جمله می توان به رود خانه همیشه خروشان زرینه رود ورودهای فصلی هولاسو - هاچه سو- خلج - رود قوره - خرمده - محمود آباد - ساروق - آجرلو اشاره نمودشاهین دژ به دلیل داشتن پوشش گیاهی مناسب یکی از مناطق مهم ییلاقی است که  مهمترین آنها آغ داش - لیلی بلاغی - قزل یورد - محمود خان را نام برد .

تقسیمات کشوری :

این شهرستان شامل دو بخش مرکزی و کشاورز ، 5 مرکز دهستان و بالغ بر 153 روستای کوچک و بزرگ می باشد .

بخش مرکزی آن مساحتی برابر با 1477 کیلومتر با مرکزیت شاهین دژ که دارای 3 دهستان به نام های محمود آباد - هولاسو و صفاخانه و 90 روستامی باشد.

بخش کشاورز مساحتی برابر 667 کیلومتر مربع به مرکزیت کشاورز با 2 دهستان به نام های چهاردولی و کشاورز با 63 روستا می باشد.

ترکیب جمعیتی :

ترکیب جمعیت این شهرستان در روستاهای تابعه به این شکل است که غیر از مناطق کرد نشین ، از اقوام و تیره های مختلف محلی هر یک علاوه بر تکلم به زبان ترکی لهجه ها و گویش های محلی خود صحبت می کنند . تشکیل شده است . از جمله این موارد چهاردولی ، زعفرانلویی ، موصلانی ، آجرلویی را می توان نام برد . شایان ذکر است که زبان اصلی ساکنین آذری بوده که اغلب جمعبت شهرستان را تشکیل می دهد و مردمان این شهر دارای مذهب شیعه و سنی می باشند .

تاریخ شاهین دژ:

صائین قلعه از ترکیب دو کلمه صائین و قلعه می‌باشد. صائین معرب کلمه شاهین (عقاب) می‌باشد در لغت به معنای نگهبان و نگهدارنده، (صایین در زبان ترکی به معنای پاک و منزه و بزرگ می‌باشد.) و قلعه نیز به معنی دژ یا دز است. و این نام گذاری به این دلیل بوده‌است که قبل از اسلام بسیاری از بزرگان دین زرتشت برای زیارت و نیایش به آتشکده آذرگشسب واقع در تخت سلیمان می‌رفتند، پس از طی مسافتی طولانی برای خستگی راه دنبال استراحتگاهی خنک و مناسب بودند، که به زیارتگاه (آتشکده) نیز نزدیک باشد. از این رو در محل کنونی شاهین دژ یعنی در ۳۰ کیلومتری غرب آتشکده بنایی ساختند که به مرور زمان تبدیل به شهر شد. و شاهین را نماد نگهبان برای قلعه (دژ) قراردادند.

آثار باستانی و مناطق گردشگری:

آثار و نقوش کنده متلعق به هزاره هشتم قبل از میلاد در روستای عقربلو در 10 کیلومتری غرب   شاهین دژ که از منحصرترین آثار و نقوش کنده صخره ای به شمار می رود.

معماری صخره ای بی بی کند :که در 15 کیلومتری غرب شاهین دژ در مجاورت روستایی به همین نام با حدود 13 اتاق کنده شده در دل صخره با مناظر زیبای طبیعی که می تواند به جذب گردشگر تا حد قابل توجهی کمک نماید.

 معماری صخره ای سماقان : در 15 کیلومتری غرب شاهین دژ با 17 اتاق کنده شده در دل کوه با یک تراس بسیار جالب با دید منظره قابل توجه در بالای کوه در مجاورت روستایی به همین نام از آثار جالب توجه این منطقه است که متعلق به هزاره اول قبل از میلاد می باشد.

غار طبیعی - تاریخی جوشاطو : در 20 کیلومتری شرق شاهین دژ در مجاورت روستایی به همین نام که لازم است شناسایی و شناسانده شود . علاوه بر دارا بودن دید منظره فوق العاده و چشم انداز بر بالای آن حصاری به شکل برج و بارو از هزاره اول قبل از میلاد که ارتفاع آن بیش از 3 متر و طولی در حدود 50 متر ( بطور تقریبی ) با برجهای نیم دایره ای شکل وجود دارد که جنبه تدافعی داشته است .  باستانی وسط شهر.

صنایع دستی شاهین دژ

شاهین دژ یا صائین دژ از قدیمی‌ترین و پرسابقه‌ترین شهرهای استان آذربایجان غربی است که عمده تولیدات آن شامل فرش/ گلیم/ جاجیم/ و دست بافتهای پشمی است. در گذشته سفالگری نیز در منطقه رایج بوده که امروزه منسوخ شده‌است.

فرش بافی

فرشهای تولید شده در این شهرستان  دارای طرح شکسته هندسی یا نیمه شکسته می‌باشد. رج شمار پایین (۳۵-۱۵) از مشخصات این نوع فرشهاست. مصالح مورد استفاده در بافت آنها اغلب به نوعی است که بصورت بومی و منطقه‌ای قابل تهیه و دسترسی است. پرز این قالی‌ها اکثراً پشمی و پودها پنبه‌ای و جنس تار چله نیز بیشتر پشمی و گاهی پنبه‌ای می‌باشد. صنعت نخ ریسی به صورت دقیق نیز در کنار فرش و برای جوابگویی به تولیدات فرش این منطقه وجود دارد.